Dansarinn

Þessi grein var birt eftir mig í síðasta fréttablaði ADHD samtakana. Mig langaði til að deila henni með ykkur.   

Að virkja sjálfsmynd ADHD einstaklingsins
Það er staðreynd að  ADHD einstaklingar eru undantekningalaust snillingar. Ég hef verið svo lánsöm að hafa fengið að kynnast mörgum þeirra. Því miður eru allt of margir þessara snillinga ómeðvitaðir um snilli  sína. Þetta er sorgleg staðreynd. Við getum gengt veigamiklu hlutverki í lífi ADHD einstaklingsins og vil ég hvetja hvert og eitt okkar til að skoða hvað við getum gert til vel megi takast.    

Hlutverk okkar í byggingu sjálfsmyndar ADHD einstaklingsins
Það er vel þekkt að sjálfsmynd ADHD einstaklinga er mjög oft brotin. Sjálfsmynd er sú mynd sem við höfum okkur sjálfum. Eftirfarndi sögu skrifaði ég í byrjun þessa árs. Tel ég hana gefa greinagóða mynd að því hvernig sjálfsmynd okkar getur þróast.

 

 Dansarinn
Einu sinni var nýfætt, fullkomið stúlkubarn.  

1 árs
fannst henni gaman að rannsaka umhverfið. Henni fannst gaman að rannsaka sjálfa sig og prufa og uppgötva nýja hluti. Hún fékk ótal tækifæri til könnunar og hún var alltaf glöð og ánægð. Hún hafði uppgötvað dansinn. Ósjálfrátt þegar hún heyrði tónlist fór hún að dilla sér. Hún naut þess svo mikið að dansa að hún notaði allan líkamann til þess að upplifa tónlistina. 
3 ára
Hún var glöð, hamingjusöm og ánægð með sjálfa sig. Lífið hafði upp á margt að bjóða. En þó valdi hún oftar að dansa. Hún naut þess að klæða sig í danskjólinn sinn og spariskóna og loka hurðinni á herbergi sínu til að geta verið ein með sjálfri sér að dansa.     

5 ára
sagði fólk að hún væri alveg ótrúleg þessi stelpa. Hún hefði svo mikla tilfinningu fyriri líkama sínum og með ótrúlegri næmni náði hún að láta líkamann dansa í takt við tónlistina. Það var ekkert sem komst að henni, ekkert sem gat truflað hana, henni fannst hún vera fullkomin.  Foreldrar hennar voru stoltir af henni. 

6 ára
og byrjuð í skóla. Hún elskar að hreyfa sig og tekur stundum uppá því að standa upp frá miðju skólavekefni til að snúa sér í hring, jafnvel oftar en einu sinni. Hún er dreyminn á svip og hugsar „ég er dansari“. Skyndilega dettur hún út úr draumi sínum, kennarinn var að sussa á hana. Hún fékk sting í hjartað. Hún finnur fyrir skömm.  

Kata vinkona
var fyrirmynd allra. Hún var uppskriftin að hinum fullkomna einstæklingi. Hún var best í öllu og þurfti ekkert að hafa fyriri náminu. Hún fékk aldrei skammir fyriri lélega frammistöðu og það gaf auga leið að allir áttu að vera eins og hún.

Samanburður
Það var erfitt að standast samanburðinn. Mögulega gat hún ekki staðið undir þeim væntingum sem gerðar voru til hennar, því þó hún vissi að hún ætti að geta gert betur, fann hún að þrátt fyrir góðan vilja myndi hún alrei verða fær um að ná þessum árangri. Vilji og athygli virtust ekki starfa saman. Hún var farin að finna fyriri kvíða og sjálfsmynd hennar var á niðurleið.  

Loksins er gaman
í skólanum. Við erum byrjuð í dansi. Loksins er þess virði að vera í skólanum.  

Draumar
Hún situr yfir námsbók, horfir dreymin út um gluggann. Hana dreymir um framtíðina. Hún stendur uppi á sviði í Borgarleikhúsinu ásamt Íslenska dansflokknum. Þau voru að ljúka danssýningu við mikinn fögnuð áhorfenda. Hún hrekkur við. Skólabjallan er að hringja. „Ó nei hugsar hún“ ég á eftir að klára verkefnið mitt”. 

Ástríða
Dans er aðeins kenndur einu sinni í  viku. Hún naut hverrar mínútu.  Danskennarinn reiddist henni þegar hún bætti nokkrum danssporum  við dansinn sem hann var að reyna að kenna þeim. „Þú gerir ekki það sem ætlast er til af þér“ sagði hann.  Hún hrökk í kút. Hvað er að mér? Afhverju er ég alltaf að bregðast öllum? Ég er ekki nógu  góð.

Foreldrafundur
„Okkur þykir þetta mjög leiðinlegt, við munum tala við hana“ sögðu foreldrar hennar í foreldraviðtalinu við kennarann.  „Við erum tilbúin að gera allt til að skólastarfið geti gengið sem best. Hún mun ekki trufla aftur“.     

Áhugalaus
Hún er utan við sig  í dansi. Heldur ekki athygli við danssporin. Ég er hlýðinn og góð í danstímum. Sem betur fer er kennarinn hættur að skamma mig en afhverju finnst mér leiðinlegt í dansi núna? 

ÖðruvísiHún var að greinast með athyglisbrest. Hún er „öðruvísi“. Hún stóð ekki undir væntingum, úr því þarf að bæta. Þeir segja að þeir þurfi að  „laga“ hana.  

Stuðningur
Hún er byrjuð í stuðningskennslu. Þeir ná að gera hana nokkuð þokkalega og einkunnirnar hækka um 1, 2 eða 3.

Væntingar
Hún þarf mikla hjálp við að standast væntingar. Til að  standa 100% undir væntingum varð hún að ná 10. Hún náði „bara“ 5. Hún stendur ekki  undir væntingum,  hún er ekki heil, hún er brotin og þarfnast lagfæringa.  

Uppgjöf
Hún verður aldrei dansari því hún mun aldrei fara í menntaskóla. Hún sættir sig við það.

Lífsleikni!
Leiðin lá út í lífið sjálft. Henni farnast best ef hún brosir og er góð.  Þó er hún aldrei nógu ánægð. Hefur ekki lengur tölu á hvar eða hvað hun hefur unnið.  

Stenst ekki væntingar
Yfirmaður henar vill eiga við hana orð. Það fer líklegast að líða að því að hann láti hana fara. Hún reynir alltaf að brosa til hans og jafnvel segja eithvað sniðugt.  Hún hlýtur  að kaupa mér frest á því. Henni finnst hún  þurfa að vera opin fyrir nýjum verkefnum. Hún er alltaf á hlaupum, byrjar á nýju verkefni, hoppar svo yfir í annað verkefni. Það er stór búnki á borðinu hennar. Hún ætlar að  klára hann á morgun. Svo næsta dag þegar hún byrjar á honum dettur henni  í hug að fara inná netið, bara svona aðeins til að kíkja. Og fyrr en varir er hún búin að eyða of löngum tíma inná netinu. Þetta gerist of oft.

Lasin
Hún er orðinn “lasinn”. Alltaf kvíðinn og átti erfitt með að mæta í vinnuna á morgnanna. Heimilis læknirinn sagði að hún væri með alverleg þunglyndis einkenni. Hún fékk frí frá vinnu í mánuð til að tjastla sér saman.  

Þunglynd
Heimilislæknirinn mælti með því að hún færi á sjálfsstyrkingarnámskeið.  Á blöðunum sem hún fékk á námskeiðinu voru fjölmargar spurningar. Ein af þeim hljóðaði svona: Nefndu þrjá styrkleika sem þú hefur. Hún rétti upp hönd og spurði
leiðbeinandann : „hvernig veit ég hvaða styrkleika ég hef?“ Eftir smá umhugsun skrifaði hún: Ég er góð, vandvirk og traust.
 _____________________ 

Þessi litla gallalausa stelpa var á góðri leið áður en hún byrjaði í skóla. Hún hefði þurft góðan mannþekkjara sem hefði komið auga á styrkleika hennar og hvatt hana áfram. Því með eflingu áhugasviða okkar og styrkleika eru okkur allir vegir færir.   Ég vil hvetja þig til sjálfsskoðunar, í hvaða hlutverki ert þú gagnvart ADHD einstaklinginum? Ertu Foreldrið/skyldmennið sem fylgir hugmyndum heimsins um hvernig við getum náð árangri?Ert þú kennarinn sem hefur það að markmiði að komast yfir námsefnið „á réttann hátt“ og hefur því ekki rými fyrir sköpunarmátt nemandans?  Ertu einn af þeim meiri hluta sem trúir því að það er aðeins til eitt form sem allir eiga að passa í? Það er aldrei of seint að breyta, þú skiptir máli í lífi ADHD einstaklingsins. Ég fór á fyrirlestur í Háskólanum í Reykjavík nýlega. Ungur maður með Asperger talaði um sína reynslu af því að brjóta sig út úr einhverfurofinu og brúa bilið á milli tilbúins hugarheims og hins raunverulega heims. Magnaður fyrirlestur. Í lokin var hann spurður hvað það þýði að vera “normal”. Hann hugsaði sig um og svaraði síðan „Það að vera normal er að viðurkenna hversu einstakur þú ert. Það er óeðlilegt að vera eins og aðrir“.   

Athugasemdir

[Fanney (IP-tala skráð) 8.11.2007 kl. 00:24]

Ohh þessi saga er svo frábær! 
Ég held ég þurfi að lesa hana á hverjum degi, til minna mig á sem einstakling og sem móður að ég hef hæfileika og ég þarf ekki að fara hefðbundnaleið.

Takk fyrir

[Sædís Ósk Harðardóttir, 8.11.2007 kl. 00:39]

ohh vá hvað þetta er mögnuð saga. Svo satt og mikið til í þessu

[Sigríður Jónsdóttir, 8.11.2007 kl. 13:49]

Takk fyrir það.

Þessi saga hefur snert marga sem hafa fengið að heyra hana.  Mér finnst hún vera svo sönn og kennir okkur margt um það hvað heimurinn er orðin fastur í formum. Formin eyðileggja fólk.

kv Sirry 

[Birna Dis Vilbertsdóttir (IP-tala skráð) 8.11.2007 kl. 16:42]

Góð og svo sönn saga.Takk fyrir þetta

[Heidi Strand, 9.11.2007 kl. 08:38]

Takk fyrir. Ég hef oft hugsað um skólakerfið eins og flík eða skó sem öll börn eiga að passa í. Þótt flíkin passaði ekki var börnunum samt troðið í hana. Námsefni og kennsluaðferðir þurfa að vera sniðin að einstaklingum. Það sem hentar einum passar ekki öðrum. Bekkir eru of fjölmennir til þess að kennarinn geti sinnt öllum og Þetta er vitað.
Svo verður kerfið hissa yfir hegðunarörðugleikum og félagslegum vandamálum í kjölfarið á skipbroti í skólanum.
Ég hef aldrei hitt barn sem hefur ekki verið full af tilhlökkun við upphaf skólagöngu en oft hefur þessi gleði verið tekin af þeim mjög snemma.

[Sigríður Jónsdóttir, 9.11.2007 kl. 12:46]

Sæl Heidi.

Já góður punktur. Ég er einmitt að fara á fund í skólanum hennar Sunnu dóttur minnar í dag. Foreldrafund sémsé. Ég veit að kennarinn ætlar að tala um hvað hún er hávær í tímum. Stelpan er samviskusöm, lifir eftir sterkum lífsgildum og skilaði flottum einkunum. Í fyrra gekk henni líka vel en kennarinn lagði það allt til hliðar. Byrjaði að tala um hvað hún talaði mikið í tímum. Ég verð bara reið þegar ég hugsa um þetta. Gerir lítið úr velgengnini og dregur fram gallana.

Þessu má alveg breyta